رئیس انجمن صنفی CNG گفت: در ایران اولویت توسعه اتوگاز با اتوبوسها و موتورسیکلتهاست. در شهرهای نزدیک پالایشگاه نیز LPG باید به جای CNG توسعه یابد اما وزارت نفت الزام قانونی اصلاح قیمت LPG برای توسعه اتوگاز را اجرایی نمیکند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، طبق محاسبات به ازای جایگزینی هر 1 میلیون تن LPG به جای بنزین و گازوئیل در سوخت خودروها حدود 1.5 هزار میلیارد تومان نصیب دولت میشود. در نتیجه در صورتی که 10 میلیون تن LPG که در حال حاضر سوزانده میشود، جایگزین بنزین شود و در عوض بنزین معادل آن با قیمت بالاتر صادرات شود، حدود 15 هزار میلیارد تومان برای کشور درآمد ایجاد میکند و مردم نیز میتوانند از این سوخت پاک در خودروهای خود استفاده کنند. همچنین طبق محاسبات بازگشت سرمایه جایگزینی سوخت LPG به جای بنزین نیز کمتر از 4 ماه است که نشان از اقتصادی بودن این پروژه دارد.
با این حال مسئولین شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی معتقدند که افزودن LPG به سبد سوخت کشور توجیه اقتصادی ندارد. در این راستا برای بررسی دقیقتر درباره اقتصاد استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها با اردشیر دادرس رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی CNG به گفتگو نشستیم.
مشروح این گفتگو به شرح زیر است:
*مزیتهای اقتصادی و زیستمحیطی عامل تشویق کشورها به توسعه اتوگاز
فارس: اگر ممکن است درباره تجربیات جهانی درباره استفاده از LPG به عنوان سوخت خودروها توضیح دهید. دلیل گرایش کشورها به توسعه اتوگاز چه بوده است؟
دادرس: یکی از موضوعات مهم در حوزه انرژی بحث جایگزینی ال.پی.جی به جای بنزین و گازوئیل در سبد سوخت کشور است که میتواند در کنار سی.ان.جی توسعه یابد و به افزایش درآمدهای دولت و کاهش آلودگیهای زیستمحیطی کمک کننده باشد. در حال حاضر سابقه استفاده از ال.پی.جی به عنوان سوخت خودرو در دنیا به حدود 80 سال رسیده است و در ایران هم استفاده از این سوخت بومیسازی و فرهنگسازی شده است، لذا وارد کردن آن به سبد سوختی یکی از نیازهای ضروری است. اما چند تا نکته وجود دارد که باید به آنها توجه شود.
به طور کلی هر سوختی که شما به عنوان کارشناس میخواهید روی آن کار کنید باید از منظر زیستمحیطی، تکنولوژیکی، اقتصادی و امنیتی-اجتماعی در نظر گرفته شود و عدم پاس کردن هر یک از این چهار منظر به این معناست که این سوخت نمیتواند وارد سبد انرژی حملونقل بشود. مثلا الان ال.ان.جی از لحاظ مزایای زیستمحیطی از همه سوختها بهتر است اما فناوری آن را نداریم در نتیجه مجبور میشویم آن را از سبد سوخت کنار بگذاریم. سوم بحث توجیه اقتصادی آن سوخت نسبت به سایر حاملهای سوخت است و چهارم هم بحث اجتماعی-امنیتی است که آیا توسعه پایدار این سوخت ممکن است یا خیر.
ما آمار مربوط به 28 کشور مرجع که مصرف کننده ال.پی.جی در خودروها هستند را دستهبندی کردیم و متوجه شدیم که 11 کشور به دلایل زیست محیطی، 9 کشور به دلایل تکنولوژیکی و 8 کشور به خاطر مسائل اقتصادی-اجتماعی اقدام به توسعه اتوگاز کردند. یعنی مثلا برای توسعه اتوگاز همه آن 4 مورد ذکر شده از لحاظ استانداردها پاس شده بود و حالا تمرکز بر مزیت مثلا زیستمحیطی برای کشور توسعهدهنده اتوگاز اهمیت بیشتری داشت و منجر به توسعه اتوگاز در آن کشور شد.
*اولویت توسعه اتوگاز در ایران با اتوبوسها و موتورسیکلتها است
فارس: به نظر شما الگوی استفاده از LPG در ایران باید به چه صورت باشد؟ یعنی این سوخت در کجا میتواند مورد مصرف قرار گیرد؟
دادرس: استفاده از ال.پی.جی در طبقهبندی خودورهای سنگین بسیار مفید است و میتواند به جای ال.ان.جی که تکنولوژی آن را نداریم استفاده شود. دومین محل استفاده از ال.پی.جی، موتورسیکلتها هستند. من در کرهجنوبی، ژاپن و سنگاپور که بودم مخازن کوچک ال.پی.جی مثل اسپریهای خوشبوکننده در قالب قوطیهایی زیر باک موتور گذاشته میشد. این مخازن کوچک دو تا ضامن داشت و به راحتی در باک خالی میشد و با این سه قوطی، موتور میتوانست 150 کیلومتر پیمایش داشته باشد. این مخازن اسپری مانند در سوپر مارکتها و در پمپ بنزینها به فروش میرسید و همه جا به راحتی در دسترس مردم بود. اتوگاز، صنعتی است که صفر تا صد آن را در ایران داریم. در نتیجه این 12 میلیون موتورسیکلتی که در حال حاضر در کشور وجود دارد را میتوان به ال.پی.جیسوز تبدیل کنیم. در کنار این خودروهای سنگین را هم باید تغییر سوخت داد.
نکته دیگر اینکه در آمایش جغرافیایی کشور در بسیاری از پالایشگاه گاز مایع داریم و اصولا باید مصرفکنندههای محدوده 100 تا 150 کیلومتری آن پالایشگاهها ال.پی.جی سوز شوند. زیرا مثلا پالایشگاه اصفهان اوج تولید ال.پی.جی را دارد اما چون وزارت نفت نمیتواند آن را مصرف کند، مجبور است سوخت باارزش ال.پی.جی را به خط لوله بزند. خب میتوان مصرفکنندههای اطراف این پالایشگاه مثل همین ماشینهای سنگین و موتورها را ال.پی.جی سوز کرد.
ببینید شهرهای اطراف پالایشگاهها برای توسعه اتوگاز در اولویت هستند. البته شما میتوانید در جزیره قشم و کیش و کنارک و چابهار مخزن ذخیرهسازی هزار تنی احداث کنید و تمام مصرف کنندهها را ال.پی.جی سوز کنید. ترکیه و کشورهای خلیج فارس دارند این کار را میکنند. چون مخازن ذخیرهسازی مطمئن است. برای استفاده از گازمایع ما هم فرهنگ استفاده و هم ایمنی لازم را داریم و تجهیزاتش هم بومیسازی شده و همه آنها ساخت داخل است.
* قیمت تجهیزات لازم برای توسعه ال.پی.جی یک پنجم سی.ان.جی است
فارس: توسعه اتوگاز از لحاظ اقتصادی، محیطزیستی و ایمنی را چگونه ارزیابی میکنید؟
دادرس: استفاده از اتوگاز ایمنی لازم را دارد. الان مخازن کامپوزیت سبک را خود ایران تولید میکند و اگر به صورت استاندارد روی خودرو نصب شود، هیچ اتفاقی نمیافتد. وقتی غیراستاندارد و زیر پله نصب میشود باعث حادثه میشود. در حال حاضر ما بیش از 25 میلیون سیلندر ال.پی.جی در گردش در سطح کشور داریم که حوادث آنها نسبت به سایر سوختها خیلی کمتر بوده است.
من نمیدانم چه کسی ادعا کرده است که استفاده از ال.پی.جی به عنوان سوخت خودروها توجیه اقتصادی ندارد و 16 سال زمان بازگشت سرمایه مصرف ال.پی.جی طول میکشد. این حرفها صحیح و کارشناسی نیست. من در مجموعهای مدیرعامل هستم که 55 سال است خوشبختانه یا متاسفانه در گاز مایع جز سه شرکت اول گاز مایع ایران بوده است. من در سی.ان.جی مشغول به کار هستم و به شما میگویم که قیمت تجهیزات ال.پی.جی یک پنجم قیمت سی.ان.جی است. نکته دوم اینکه این تجهیزات بومیسازی شده است و همه قطعاتش در داخل تولید میشود. سوم اینکه دسترسی و سهولت استفادهاش به نسبت سوختهای دیگر خیلی پاک و ارزان است.
الان دولت ارزانترین ال.پی.جی دنیا را کیلویی 230 تومان به شرکتهای توزیعکننده گاز مایع میفروشد. یعنی از آب معمولی و بدترین نوع فرآوردههای نفتی هم ارزانتر است. الان ال.پی.جی برای صادرات 350 تا 400 دلار به ازای هر تن است. اما دولت آن را کیلویی 230 تومان میفروشد یعنی به یک پنجاهم قیمت ال.پی.جی در ایران عرضه میشود. در نتیجه برای توسعه اتوگاز در کشور باید قیمت سوخت ال.پی.جی اصلاح شود و به نسبت قیمت بنزین و CNG افزایش یابد.
البته به شما بگویم حتی اگر با همین قیمت ارزان هم ال.پی.جی را به مردم بدهیم، چون ظرفیت بنزین آزاد می شود. با صادرات بنزین معادل باز هم درآمد بالایی نصیب کشور میشود اما نکته اینجاست که با این قیمت پایین همه به سمت ال.پی.جیسوز کردن خودروها میرود که برخلاف خواسته ما است. در نتیجه باید به گونهای سیاستگذاری و قیمتگذاری کرد که در اتوبوسها، موتورسیکلتها و شهرهای اطراف پالایشگاهها تنها از اتوگاز استفاده شود و مابقی شهرها سی.ان.جی توسعه یابد.
*پشتپای وزارت نفت به مصوبه شورای گفتگو برای اصلاح قیمت ال.پی.جی
فارس: یکی از چالشهای توسعه اتوگاز مربوط به شیوه قیمتگذاری آن است. آیا در این حوزه اقدامی برای اصلاح قیمت صورت گرفته است؟
دادرس: ما مصوبهای داریم در شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی. طبق این مصوبه (تصویر 1) قرار شد قیمت ال.پی.جی در سال 98 به کیلویی هزار تومان برسد. یعنی با حداقل قیمت بنزین برابر شود. در این حالت هم باز برای مردم و دولت استفاده از ال.پی.جی توجیه اقتصادی داشت و هم دولت از عرضه ال.پی.جی سود میکرد و هم مردم راضی بودند. اما من این سوال را دارم که چرا این قانون پیاده نشد. من خودم 9 ماه پیگیری کردم و شورای گفتوگوی بخش خصوصی و دولت را تشکیل دادیم و کمیته ماده 12 را تشکیل دادیم، سه قوه تصمیم گرفتند و مصوب کردیم و هر سه قوه هم امضا کردند و نامهاش هم به زنگنه و نوبخت ارسال شد اما اجرا نکردند. حالا شما مقصر را پیدا کنید.
بر روی این مصوبه کلی کار کارشناسی صورت گرفت و حداقل 30 کارشناس روی آن کار کردند. ما به عنوان اتحادیه و انجمن صنفی جایگاهداران CNG روی آن کار کردیم و نماینده گروه انرژی مرکز پژوهش مجلس در جلسات حضور داشت. همه چیز مصوب شد اما وزارت نفت آن را اجرایی نمیکند. این مصوبه که به دست آقای زنگنه رسید. یکی از مشاورین ایشان به بنده زنگ زد و گفت تو از نفوذت استفاده کردی و از سه قوه امضا گرفتی. تو برای ما تعیین تکلیف میکنی؟ گفتم بله چون به نفع مملکت و مردم است.